Juan Luis Vives y la retórica clásica

Contenido principal del artículo

Kaarlo Havu

Resumen

Este artículo se enfoca en la recepción de la retórica clásica en la obra de Juan Luis Vives. Proponemos que Vives interpretó la retórica clásica como una creación del contexto político de la democracia y de la república en la Antigüedad clásica y aspiró a acomodar esa tradición a la realidad del siglo xvi. Al hacer esto, Vives resaltó la importancia del decorum, que ofrecía una solución al antagonismo verbal del momento y hacía posible una retórica convincente en
un contexto nuevo.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Métricas

Cargando métricas ...

Detalles del artículo

Cómo citar
Havu, K. . «Juan Luis Vives Y La retórica clásica». Nova Tellus, vol. 43, n.º 1, enero de 2025, pp. 155-72, doi:10.19130/iifl.nt.2025.43.1/071S00X24W67.
Sección
Artículos
Biografía del autor/a

Kaarlo Havu, Universidad de Helsinki

Doctor en Filosofía por la European University Institute (Florencia), investigador en la Universidad de Helsinki (Finlandia) y miembro del Centre for Intelectual History de la Universidad de Helsinki. Además, ha trabajado como investigador en la Universidad de York (Centre for Renaissance and Early Modern
Studies). Ha publicado varios capítulos y artículos en revistas y libros internacionales (Historical Journal, Renaissance Studies) sobre la historia de la retórica, del pensamiento político y del humanismo, y publicó el libro Juan Luis Vives: Politics, Rhetoric, and Emotions, London, Routledge, 2022. Actualmente tiene un proyecto con la Universidad de Helsinki sobre el concepto de la imaginación en la retórica
renacentista. 

Citas

Fuentes antiguas

Caussin, Nicolas, De eloquentia sacra et humana, libri XVI, Lyon, Jean-Aimé Candy,

Cicero, De oratore. Books I-III, vols. 1 and 2, transl. Edward William Sutton,

intr. Harris Rackham, Cambridge, Harvard University Press (Loeb Classical

Library), 1942.

Erasmus, Opera omnia Desiderii Erasmi Roterodami, vol. I/2, eds. Jean-Claude

Margolin and Pierre Mesnard, Amsterdam, North-Holland, 1971.

Erasmus, Opera omnia Desiderii Erasmi Roterodami, vol. II/7, Adagiorum chilias

quarta, ed. R. Hoven, Amsterdam, Elsevier, 1999.

Quintilian, The Orator’s Education, vols. 2 and 5, ed. and transl. Donald A. Russell,

Cambridge, Harvard University Press (Loeb Classical Library), 2001.

Rainolds, John, John Rainolds’s Oxford Lectures on Aristotle’s Rhetoric, ed., transl.

and comm. Lawrence D. Green, Newark, University of Delaware Press, 1986.

Tacitus, “Dialogus de oratoribus”, en Tacitus, Germania, Agricola, Dialogus de

oratoribus, ed. Erich Koestermann, Leipzig, Teubner, 1970, pp. 67-110.

Valla, Lorenzo, Laurentii Valle repastinatio dialectice et philosophie, ed. Gianni

Zippel, Padua, Antenore, 1982.

Vives, Juan Luis, De communione rerum ad Germanos inferiores, Köln, Johann

Gymnich, 1535.

Vives, Juan Luis, “De consultatione liber I”, en Juan Luis Vives, Rhetoricae, sive de

recte dicendi ratione libri tres, Eiusdem de consultatione liber I, Basel, Thomas

I Platter & Balthasar Lasius, 1536, pp. 233-272.

Vives, Juan Luis, Opera omnia, vol. 5, ed. Gregorio Mayans y Siscar, Valencia,

Benito Monfort, 1784.

Vives, Juan Luis, Epistolario, trad. y com. José Jiménez Delgado, Madrid, Editora

Nacional, 1978.

Vives, Juan Luis, De conscribendis epistolis, ed. and transl. Charles Fantazzi,

Leiden, Brill (Selected Works of J. L. Vives), 1989.

Vives, Juan Luis, Las disciplinas, trad. y notas Marco Antonio Coronel Ramos et al.,

València, Ajuntament de València, 1997.

Vives, Juan Luis, Obras políticas y pacifistas, ed., intr. y notas Francisco Calero,

Madrid, Atlas, 1999.

Vives, Juan Luis, Del arte de hablar, intr., ed. crít. y trad. José Manuel Rodríguez

Peregrina, Granada, Universidad de Granada, 2000.

Vives, Juan Luis, De subventione pauperum: Sobre el socorro de los pobres. De

Communione rerum: Sobre la comunidad de bienes, intr., trad. y nts. Francisco

Calero, València, Ajuntament de València, 2004.

Vives, Juan Luis, De disciplinis: Savoir et enseigner, éd., trad., intr. et notes Tristan

Vigliano, Paris, Les Belles Lettres, 2013.

Vives, Juan Luis, De ratione dicendi, ed., intr., transl. and nts. David Walker,

Leiden, Brill (Selected Works of J. L. Vives), 2017.

Fuentes modernas

Abbott, Don, “Juan Luis Vives: Tradition and Innovation in Renaissance Rhetoric”,

Central States Speech Journal, 37/4, 1986, pp. 193-203.

Baker, Patrick, Italian Renaissance Humanism in the Mirror, Cambridge, Cambridge

University Press, 2015.

Burke, Peter, The Art of Conversation, Cambridge, Polity Press, 1993.

Cox, Virginia, -John O. Ward (eds.), The Rhetoric of Cicero in its Medieval and

Early Renaissance Commentary Tradition, Leiden, Brill, 2006.

Fumaroli, Marc, “Rhetoric, Politics, and Society: From Italian Ciceronianism to

French Classicism”, in James J. Murphy (ed.), Renaissance Eloquence: Studies

in the Theory and Practice of Renaissance Eloquence, Berkeley, University of

California Press, 1984, pp. 253-273.

Garin, Eugenio, L’umanesimo italiano. Filosofia e vita civile nel Rinascimento,

Bari, Laterza, 1965.

George, Edward, “Rhetoric in Vives”, en Antonio Mestre (ed.), Ioannis Lodovici

Vivis Valentini Opera omnia I, València, Generàlitat Valenciana, 1992, pp.

-177.

González González, Enrique, Una república de lectores. Difusión y recepción de la

obra de Juan Luis Vives, México, Universidad Nacional Autónoma de México-

Plaza y Valdés, 2007.

González González, Enrique, “Juan Luis Vives, Works and Days”, in Charles Fantazzi

(ed.), A Companion to Juan Luis Vives, Leiden/Boston, Brill, 2008, pp.

-64.

Havu, Kaarlo, “Erasmus and Juan Luis Vives on Rhetorical decorum and Politics”,

Historical Journal, 64/5, 2021, pp. 1151-1172.

Havu, Kaarlo, Juan Luis Vives: Politics, Rhetoric, and Emotions, London, Routledge,

Knott, Betty I., “Introductory Note”, in Erasmus, Collected Works of Erasmus, vol.

, Toronto, Toronto University Press, 1986, pp. 324-336.

Mack, Peter, Renaissance Argument. Valla and Agricola in the Tradition of Rhetoric

and Dialectic, Leiden/New York, Brill, 1993.

Mack, Peter, “Vives’s De ratione dicendi: Structures, Innovations, Problems”, Rhetorica:

A Journal of the History of Rhetoric, 23/1, 2005, pp. 65-92.

Mack, Peter, “Vives’s Contributions to Rhetoric and Dialectic”, in Charles Fantazzi

(ed.), A Companion to Juan Luis Vives, Leiden/Boston, Brill, 2008, pp. 227-

Mack, Peter, A History of Renaissance Rhetoric 1380-1620, Oxford, Oxford University

Press, 2010.

Mañas Núñez, Manuel, “Introducción”, en Erasmo de Rotterdam, El ciceroniano,

trad. y ed. Manuel Mañas Núñez, Madrid, Akal, 2009, pp. 11-61.

Murphy, James Jerome, Rhetoric in the Middle Ages. A History of Rhetorical Theory

from Saint Augustine to the Renaissance, Berkeley, University of California

Press, 1974.

Noreña, Carlos, Juan Luis Vives, The Hague, Martinus Nijhoff, 1970.

Peltonen, Markku, Rhetoric, Politics and Popularity in Pre-Revolutionary England,

Cambridge, Cambridge University Press, 2012.

Randall, David, The Concept of Conversation: From Cicero’s Sermo to the Grand

Siècle’s Conversation, Edinburgh, Edinburgh University Press, 2018.

Rodríguez Peregrina, José Manuel, “La retórica clásica en el De disciplinis de Luis

Vives”, Florentia Iliberritana, 6, 1995, pp. 417-431.

Rodríguez Peregrina, José Manuel, “Vives: Aproximación bio-bibliográfica”, en

Juan Luis Vives, Del arte de hablar, intr., ed. crít. y trad. José Manuel Rodríguez

Peregrina, Granada, Universidad de Granada, 2000a, pp. XIII-XLV.

Rodríguez Peregrina, José Manuel, “La obra retórica de Vives”, en Juan Luis

Vives, Del arte de hablar, intr., ed. crít. y trad. José Manuel Rodríguez Peregrina,

Granada, Universidad de Granada, 2000b, pp. XLVII-CXXVII.

Skinner, Quentin, Visions on Politics, vol. 3, Cambridge, Cambridge University

Press, 2002.